2. Begrippen – Wetten en regels
Begrippen, Grondwet, wet in formele zin, amvb en ministeriële regeling
***
Begrippen – Wetten en regels
Om het bestuursrecht, en dus het omgevingsrecht, te kunnen begrijpen, is het handig om enkele soorten regelgeving te kunnen onderscheiden en de verhouding daartussen te kennen.
De relatie tussen soorten regelgeving is hiërarchisch, van algemeen naar specifiek en van hoger naar lager. Hoe hoger een regeling staat in deze hiërarchie, des te omslachtiger de procedure om die regeling vast te stellen (of te wijzigen).
I. Grondwet
De belangrijkste – hoogste – wet in Nederland is de Grondwet (het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden, verdragen, en EU-regelgeving daargelaten).
De Grondwet kwamen we in een vorig hoofdstuk al tegen als wet die o.a. de staatsinrichting regelt.
II. Wetten
De Grondwet (‘Gw’) bepaalt op welke wijze wetten tot stand komen.
Art. 81 Gw: “De vaststelling van wetten geschiedt door de regering en de Staten-Generaal gezamenlijk.”
Deze wetten worden ook wel ‘wetten in formele zin’ genoemd. Veelal wordt volstaan met de term ‘wet’.
In deze wetten wordt vaak verwezen naar lagere regelgeving. Deze komt op een eenvoudiger manier tot stand, en kan dus gemakkelijker worden vastgesteld of gewijzigd. Terwijl wetten (in formele zin) vaak meer algemene bepalingen bevatten, bevat lagere regelgeving veelal gedetailleerdere bepalingen.
Een voorbeeld van lagere regelgeving zijn de algemene maatregelen van bestuur:
III. Algemene maatregelen van bestuur
Vaak aangeduid met: ‘amvb’.
Art. 89, lid 1 van de Grondwet: “Algemene maatregelen van bestuur worden bij koninklijk besluit vastgesteld.”
Het Koninklijk Besluit (ook wel: ‘KB’) is een besluit van de regering.
In amvb’s, maar ook in wetten (in formele zin) zelf, wordt vervolgens weer vaak verwezen naar nog lagere regelgeving, zoals de ministeriële regelingen (vaak aangeduid met ‘regeling’ of ‘regeling van Onze Minister’).
IV. Ministeriële regelingen
Ministeriële regelingen worden vastgesteld door een minister, en soms ook door een staatssecretaris. Ze zijn veelal nog gedetailleerder dan amvb’s.
V. Andere regelingen
Maar wetten en amvb’s kunnen ook andere overheidsorganen dan ministers aanwijzen om regels vast te stellen. Zo is de gemeenteraad op grond van de Gemeentewet (een wet in formele zin) bevoegd om verordeningen vast te stellen. En zo is diezelfde gemeenteraad op grond van de Wet ruimtelijke ordening (een wet in formele zin) bevoegd om bestemmingsplannen vast te stellen. Bestemmingsplannen bevatten ook regelgeving (over wat je op welke plek in de gemeente mag bouwen bijvoorbeeld).
Laatste punten ter aanvulling
– een wet hoeft niet te worden uitgewerkt in een amvb,
– een amvb hoeft niet te worden uitgewerkt in een ministeriële regeling,
– tussen een wet en een ministeriële regeling zit niet per se een amvb,
– er kunnen meerdere amvb’s op een wet zijn gebaseerd,
– er kunnen meerdere ministeriële regelingen op een wet of amvb worden gebaseerd,
– een amvb of ministeriële regeling kan op meerdere wetten of amvb’s zijn gebaseerd.
Meer weten?
Wilt u meer weten over het systeem? Hier enkele links:
– Parlement.com,
– Aanwijzingen voor de regelgeving (met toelichting op Wikipedia).