Soms komt je zaken tegen waarin alle vooroordelen over de al te formalistische juridische beroepsbeoefening bewaarheid worden. Het geval dat ik in deze blog bespreek, is er zo een. Het is een zaak van ruim twee jaar geleden. Wat het financiële belang van de zaak was, weet ik niet. Het ging over belastingrecht. Maar de discussie ging over het bestuursprocesrecht. Over de formaliteiten. Meer concreet: over de vraag of je bij je beroepschrift een afschrift van het besluit waartegen je in beroep gaat, moet voegen. Ik kwam de uitspraak deze week tegen, en het leek me de moeite waard om er twee jaar na dato nog eens aandacht aan te besteden. Om maar weer eens aan te tonen hoeveel tijd en energie er in het recht verloren kunnen gaan aan formaliteiten.
Een niet-ingewijde zou zomaar kunnen denken dat wij in een strak geregisseerd land leven. Waarbij je aan de top de Rijksoverheid hebt, daaronder een 12-tal gelijkvormige provincies en ten slotte 345 net zo gelijkvormige gemeenten die allemaal binnen het kader van een soort van bestuurlijke piramide functioneren, met het Rijk aan de top en de gemeente onderaan. Niets is minder waar.
Er zijn verschillende soorten overheidsorganisaties. Super professionele organisaties zoals de Rijksoverheid en een enkele grote stad. Er zijn ‘normale’ organisaties. En er zijn, wat ik maar noem, ‘problematische’ organisaties. Dat onderscheid merk je onder andere aan de manier waarop men met Wob-verzoeken omgaat (ik weet, ik weet, het is tegenwoordig ‘Woo’, maar ‘Wob’ is nu eenmaal een ingeburgerde term. Wat mij betreft mag die ook onder de Woo worden gebruikt).
Veel gemeenten kennen nu al participatiebeleid. En onder de Omgevingswet zal dat enkel meer worden. Vraag is of dat participatiebeleid wel goed doordacht is. Want als gemeente kun je er jezelf zomaar mee in de vingers snijden. Onnodig. Wat zeg je nu eigenlijk als gemeente als je stelt dat je aan ‘participatie’ doet? Wat betekent dat? Geef je daarmee rechten aan burgers, en leg je daarmee verplichtingen op aan bedrijven en ontwikkelaars? En wat voor rechten en verplichtingen zijn dat eigenlijk?
Dat de overheid bij het nemen van besluiten op aanvraag (zoals vergunningaanvragen) is gebonden aan termijnen, bleek al uit een vorige blog. Maar wat kun je eigenlijk doen als de overheid die termijnen niet naleeft? Iedereen zal wel eens hebben gehoord van de ‘Wet dwangsom’. Op grond daarvan is de overheid in geval van nalatigheid in bepaalde gevallen en onder bepaalde voorwaarden een dwangsom verschuldigd aan de aanvrager. Maar dat biedt niet altijd een uitkomst. Zo is de dwangsom relatief laag. En meestal is het de aanvrager niet zozeer te doen om geld (de dwangsom) maar juist om een daadwerkelijk besluit.
Veel overheden lopen momenteel over. Er is teveel werk, of er zijn te weinig medewerkers. Of beide is het geval. Maar een ding is duidelijk: het lukt veel overheden niet om op tijd besluiten te nemen. Dat roept een aantal vragen op. Ten eerste: welke termijnen gelden er eigenlijk voor de overheid? En ten tweede: wat kun je er als belanghebbende aan doen om de overheid aan te sporen om een besluit te nemen als ze een termijn heeft overschreden? In deze blog komt de eerste vraag aan de orde: welke termijnen gelden er? In een volgende blog wordt op de tweede vraag ingegaan.
Wat te doen als je verneemt dat de gemeente bomen wil kappen, en je het daar niet mee eens bent? Wel, kom in aktie! Maar hoe ziet die aktie er uit? Bezwaarschrift tegen de kapvergunning indienen en vervolgens achterover leunen? Nee, zeker niet. Van de bezwaarmaker wordt in dit soort gevallen meer verwacht. Bijvoorbeeld dat hij een schorsingsverzoek indient bij de rechtbank. Dat niet iedereen van die noodzaak op de hoogte is, vernam ik onlangs weer. Tot grote woede van een bezwaarmaker trok de gemeente zich niks van zijn bezwaar aan en ging ze na de bezwaartermijn zomaar tot de kap over. Mag dat zomaar?! Jazeker…
Je komt het vaak tegen: Bezwaarschriftencommissies die zijn ingericht als rechtbankjes. Voorafgaand aan de zitting van zo’n commissie schrijft het bestuursorgaan dat het besluit heeft genomen waartegen bezwaar werd gemaakt, een heus ‘verweerschrift’. En bij binnenkomst bij de commissie wordt de club van betrokkenen keurig in twee kampen verdeeld: de mensen van het bestuursorgaan dienen aan de ene kant van de zaal plaats te nemen en de bezwaarmakers aan de andere kant. Pal tegenover elkaar dus. Wat daar mis mee is? Dat zal ik u vertellen.
Op 8 december 2021 heeft de rechtbank Noord-Holland uitspraak gedaan in een zaak die gaat over de vraag of een aangetekende brief daadwerkelijk is ontvangen. De uitspraak is een vervolg op een eerder door de Hoge Raad gewezen arrest over de ontvangst van de brief. In dat arrest gaf de Hoge Raad enkele handvatten voor de beoordeling van dit soort kwesties. De rechtbank Noord-Holland zei daarover “dat de Hoge Raad in ontvankelijkheidskwesties bij het controleren van de aanbieding van aangetekende post een tamelijk soepel criterium hanteert”. Is dat zo?
Vandaag – 11 januari 2022 – is de tekst van de Wet open overheid (‘Woo’) gepubliceerd in het Staatsblad (Stb. 2022, 14). De Woo zal per 1 mei 2022 in werking treden. De Woo vervangt de bekende (en beruchte?) Wet openbaarheid van bestuur (de ‘Wob’). Dat betekent echter niet dat er vanaf dat moment niet meer kan worden ‘gewobd’.