12. Omgevingswet – Nieuwe instrumenten
De nieuwe instrumenten van de Omgevingswet
(update december 2021)
***
Nieuwe instrumenten
Op dit moment – december 2021 – is de wetgeving met betrekking tot de fysieke leefomgeving verdeeld over sectoren. Zo is er de ruimtelijke ordening, het milieu (lucht, geluid), het water, de natuur, infrastructuur, etc..
Iedere sector kent zijn eigen wetgeving. Een deel daarvan bespraken we in onze cursus Omgevingsrecht. Voorbeelden zijn de Wet ruimtelijke ordening, de Wet milieubeheer, de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht, de Wet natuurbescherming, de Wet bodembescherming, et cetera.
Iedere wet zijn eigen instrumenten
Iedere wet brengt zijn eigen instrumenten mee: eigen plansoorten, eigen visies, eigen regelingen en eigen beleidsstukken.
Voorbeelden van dergelijke bestaande instrumenten zijn de structuurvisie van het Rijk, het gemeentelijke bestemmingsplan, het verkeers- en vervoerplan, het milieubeleidsplan, het waterplan, etc..
De nieuwe Omgevingswet beoogt een einde te maken aan deze versnippering.
Domein van de Omgevingswet: de fysieke leefomgeving
De benadering van de Omgevingswet is niet sectoraal, maar integraal. Ze denkt niet in termen van milieu, ruimtelijke ordening, water en/of natuur, maar in een algemene term: de fysieke leefomgeving. En wat die fysieke leefomgeving omvat, wordt beschreven in artikel 1.2 van de Omgevingswet, namelijk, onder andere:
bouwwerken, infrastructuur, watersystemen, water, bodem, lucht, landschappen, natuur, cultureel erfgoed en werelderfgoed.
Integraal instrumentarium
Bij een integrale benadering van de fysieke leefomgeving hoort een integraal instrumentarium. De leefomgeving wordt dan ook niet meer benaderd vanuit de uiteenlopende bestaande sectorale instrumenten, maar vanuit een kleiner aantal, meer omvattende, instrumenten.
Bestemmingsplan
Daarmee wordt onder meer afscheid genomen van het bekende bestemmingsplan. Dat zal even wennen worden voor de praktijk. Misschien nog wel meer dan ze moest wennen aan het verdwijnen van de bouwvergunning bij inwerkingtreding van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (de bouwvergunning ging toen op in de meer omvattende omgevingsvergunning).
Nieuwe instrumenten: overzicht
De instrumenten die de nieuwe Omgevingswet introduceert zijn, o.a.:
– de omgevingsvisie(s)
– het omgevingsplan
– de omgevingsverordening
– de waterschapsverordening
– instructieregels en instructies
– omgevingswaarden
– programma’s en de programmatische aanpak,
– algemene regels
– de omgevingsvergunning
– het projectbesluit
Soms wordt overigens gesproken over de ‘zes kerninstrumenten’ van de nieuwe Omgevingswet. Daarmee wordt dan het volgende 6-tal bedoeld:
1. de omgevingsvisie
2. het programma
3. decentrale regelgeving (omgevingsplan, omgevingsverordening, waterschapsverordening)
4. algemene regels
5. de omgevingsvergunning
6. het projectbesluit
Volgende hoofdstukken
In de volgende hoofdstukken zullen we enkele van de nieuwe instrumenten uit de nieuwe Omgevingswet in hoofdlijnen bespreken.